ثبت جهانی دارابگرد پیشکش؛ جلوی دستبرد آثار ساسانی را بگیرید!
تاریخ انتشار: ۷ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۹۳۷۹
سیاوش آریا گفت: شهر باستانی دارابگِرد که از آن با نام یکی از سه شهر بزرگ باستانی سرزمین پارس نام میبرند، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر میبرد، اما مسولان به دنبال ثبت جهانی و افزودن آن به پرونده «منظر باستانشناسی ساسانی پارس» هستند. باوجود چالشهای پرشمار و حل نشدنی این محوطه باستانی، بهتر است آن را از ثبت ملی نیز، خارج کرده و خیال خود را راحت کنیم!
او افزود: این شهر ارزشمند تاریخی که هویت و شناسنامۀ بالَنده و غرورآمیز مردم شهر داراب است، اِمروزه به جایگاهی برای تاخت و تاز چپاوُلگران میراث فرهنگی تبدیل شده و با دستبُردهای بیشمار خود به یکی از اَرزشمندترین یادگارهای ملی کشور آسیبهای برگشت ناپذیری را وارد آورده و آن را زیر و رو کرده اَند که دیدن چُنین صحنههایی دل هر دوست دار تاریخ و فرهنگ ایرانی را به درد آورده و اَشک از چشمان آدمی سرازیر خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آریا ادامه داد:کَند و کاوهای غیرمجاز بی شمار قاچاقچیان اَموال تاریخی و فرهنگی در عَرصۀ شهر باستانی دارابگِرد که به تازگی و چند روز گذشته انجام گرفته است، بیانگر نبود نظارت و حفاظت از سوی مسئولان ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دیگر نهادهای مسول شهر داراب است؛ مسئولانی که تنها سرگرم کاغذبازیهای اِداری و حفظ میز و صندلی خود بوده و هیچ اَهمیتی به یادگارهای بیهمتا و تکرارناپذیر تاریخی نداده و از کنار دشواریهای آنها به سادگی میگذرند.
کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ ایران گفت: اگر مسئولان زورشان بچَربد از بُن و ریشه دستاَندازیها (تعرضات) به یادمانهای تاریخی را رَد کرده و یا مربوط به گذشتهها میدانند و در فَرجام توپ را در زمین دیگر نهادها و اُرگانها میاَندازند و از مسئولیت خویش شانه خالی میکنند؛ و این است سرنوشت غم اَنگیز یادگارهای ملی و نشانههای هویتی مردمی با فرهنگ که در حال رنگ باختن و حذف از چهرۀ تاریخ و صفحۀ روزگار است. سرنوشت اَندوه باری که پیوسته تکرار میشود و همگی بی تفاوت از کنارش در میگذریم. در پایان نیز این هویت و شناسنامۀ اِفتخارآمیز مردم منطقه و یادگارهای نیاکان پاک سرشت مان است که از دل تاریخ پاک خواهد شد.
آریا خاطرنشان کرد: در شش ماه گذشته، برای سومین بار است که غارتگران میراث فرهنگی با خیال آسوده به عرصه شهر باستانی دارابگرد دستبرد زده و با کند و کاوهای غیرمجاز خود به لایههای باستان شناختی محوطه آسیبهای برگشت ناپذیری را وارد آورده اند.
او در ادامه افزود: موضوع را به مسئولان میراث فرهنگی استان، یگانه حفاظت میراث فرهنگی و مدیر میراث فرهنگی شهرستان داراب اطلاع دادیم و خواستار رسیدگی و توجه بیشتر به این محوطه بسیار ارزشمند شدیم.
کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ ایران تصریح کرد: با اینکه مسئول میراث فرهنگی شهر داراب یک ماه پیش از نصب دوربینهای مداربسته و پدیداری کانکس در محوطه و وجود یک سرباز یا نگهبان برای حفاظت و حراست شهر تاریخی دارابگرد خبر داده بود، ولی همچنان این محوطه ارزشمند به حال خود رها شده و هر روز با چالشی روبهروست که ضرورت دارد نیروهای امنیتی و حراست میراث فرهنگی زودتر به موضوع ورود کرده و ابعاد آن را بررسی کنند.
دارابگِرد با نام سومین شهر بزرگ پارس یاد شده است که یکی از بزرگترین زرآبخانههای (ضراب خانه = جایگاه ضرب سکه) پارس در آن پدیدار شده است و همین بر ارزش و ویژگی این کهن شهر میاَفزاید.
باستان شناسان دیرینگی شهر دارابگِرد را وابسته (مربوط) به اواخر دورۀ اَشکانی و آغاز دورۀ ساسانی بر پایۀ سفالهای موجود میدانند. همچنین اَردشیر بابکان بُنیادگذار دودمان ساسانی پیش از آن که به پادشاهی برسد، دارابگِرد را به قلمرو خود در آورده و جایگاه فرماندهی خود را از همین شهر گسترش میدهد. در این شهر بقایای کَندگ (خندق) از زمان ساسانیان برجای مانده و دارابگرد در روزگار ساسانیان رونق بسیار فراوانی داشته است.
شهر باستانی دارابگِرد در ۷ کیلومتری شهر داراب و ۲۴۰ کیلومتری جنوب خاوری (شرقی) شهرستان شیراز جای گرفته و با شمارۀ ۱۴ در تاریخ ۲۴ شهریورماه ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است.
باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیرازمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: میراث فرهنگی ثبت جهانی دارابگرد شهر باستانی دارابگ میراث فرهنگی شهر داراب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۹۳۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرگ خاموش تخت جمشید و بیستون
تختجمشید جزء نخستین آثار جهانی ایران بهشمار میرود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو به ثبت رسید. محوطه باستانی بیستون نیز به عنوان هفمین اثر ملی ایران در سال ۱۳۸۵ در این فهرست اضافه شد. در قوانین و ضوابط یونسکو تاکید شده، اثرات مخرب توسعهای و محیطی نظیر آلودگی آلایندهها ازجمله عوامل تهدیدکننده مواریث جهانی به شمار میروند و نباید در حریم این آثار اقدامات توسعهای زیانبار صورت بگیرد. این درحالی است که متخصصان میراثفرهنگی از دهههای گذشته نسبت به میزان بالای آلایندههای شیمیایی و تاثیر مخرب آن بر بناهای تاریخی هشدار دادهاند.
اما در دو پرونده تختجمشید و بیستون اوضاع متفاوت است، پتروشیمی مرودشت پیش از ثبت جهانی تختجمشید احداث شده بود و زمان ثبت این اثر؛ وجود داشت. هر چند که تلاشهایی در دولت هشتم با هدف جابجایی پتروشیمی مرودشت صورت گرفت، اما این تلاشها به سرانجام و نتیجهی مطلوب نرسید به طوریکه در سالهای اخیر پتروشیمی مرودشت نهتنها روند بهسازی و نوسازی خود را ادامه داد که یک مجتمع دیگر در جهت توسعه اهداف پتروشیمی احداث شد.
حالا نزدیک به نیم قرن از فعالیت پتروشیمی مرودشت میگذرد و آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا بلای جان نقوش تختجمشید هم شده است.
متخصصان گلسنگشناسی سالها پیش به دلیل گستردگی گلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح تاریخی تخت جمشید و نسبت به وجودآلایندههای شیمیایی نیتروژندار حاصل از فعالیت شرکت پتروشیمی مرودشت در رشد سریع گلسنگها هشدار داده بودند.
مبارزه با گلسنگهای بناهای تاریخی، یک موضوع جهانی است«علیرضا جعفری زند» باستانشناس اعلام کرد: شرکت پتروشیمی مرودشت تاثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تختجمشید و تخترستم دارد بهطوری که پیش از انقلاب نیز این موضوع مطرح بود که آلایندههای ناشی از فعالیت شرکت میتواند به بناهای تاریخی منطقه صدمه وارد کند بههمین خاطر طرح انتقال پتروشیمی مطرح شد، پس از انقلاب، در دولت هشتم طرح انتقال پتروشیمی بهخاطر آلایندههای شیمیایی شتاب گرفت، اما متاسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.
این باستانشناس با بیان اینکه درحالحاضر شاهد افزایش رشد گلسنگها در تخریب نقوش تختجمشید هستیم، ادامه داد: اخیرا که از محوطه جهانی تختجمشید بازدید کردم متوجه رشد گلسنگها روی آثار سنگی و نقوش تختجمشید شدم. هرچند که در رشد این گلسنگها رطوبت نقش بهسزایی دارد، اما آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا از سوی شرکت پتروشیمی و رطوبت حاصل از بارانهای اسیدی، بدترین و زیان آورترین آسیب را به سنگنگارهها وارد کرده است.
او با تاکید بر اینکه مبارزه با گلسنگ در آثار تاریخی یک موضوع کاملا جهانی است، ادامه داد: شهرهای رم و فلورانس در ایتالیا دارای بیشترین آثار سنگی هستند، اما مرمتگران و کارشناسان ایتالیایی از سال ۲۰۱۳ با روشهای علمی شروع به گلسنگزدایی کردند و پروژه گلسنگزدایی چندین سال هم به طول انجامید چراکه گلسنگ در تمام آثار تاریخی دنیا وجود دارد و از بین بردن آن به علم نوین و شیوههای اصولی نیاز دارد.
جعفریزند گفت: ایتالیا در حوزه گلسنگزدایی بسیار پیشرفته است و با یک برنامه جهانی در حوزه گلسنگزادیی پیشمیرود، برنامه مبارزه با گلسنگها در آثار و بناهای سنگی، یکسال و نیم طول کشید، جلسات متعدد برگزار شد و از سراسر دنیا کارشناسان گردهم آمدند تا یک شیوه درست را برای گلسنگزدایی بناهای سنگی ایتالیا در پیش بگیرند.
این باستانشناس معتقد است، در ایران، اما مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگها مشاهده نمیشود. آلایندههای ناشی از فعالیت پتروشیمی یکی از عوامل در افزایش گلسنگهای تختجمشید است و وضعیت رشد گلسنگها در بناهای تاریخی ایران به قدری جدی است که نه تنها نقوش تختجمشید با زوال مواجهاند که نقوش محوطه باستانی بیشاپور بهواسطه رشد گلسنگها دیگر دیده نمیشود.
جعفریزند با بیان اینکه فعالیتهایی که در کشور در جهت گلسنگزدایی انجام میشود به هیچوجه علمی نیست، افزود: تختجمشید یک اثر جهانی است و مرمت آن نیز نیازمند یک تفکر جهانی است. در ایوان جنوبی کاخ تچرا برخی نقوش به رنگ سبز درآمدهاند و متاسفانه هنوز با واتر جت، یعنی ابزاری که با فشار آب را پرتاب میکند برای رفع گلسنگها استفاده میشود. درحالی که این روش مناسب سنگهای مقاوم مثل مرمرین یا گرانیت است نه سنگهای آهکی تختجمشید که بسیار شکننده و درحال ورقه شدن است.
بیستون در صدر تخریب گلسنگهاهنوز مشخص نیست که چرا آن زمان پالایشگاه پتروشیمی بیستون که از عـمده تـولیدکنندگان آلکیل بنزن خطی (L.A.B) و آلکیلاتسنـگین (H.A.B) در ایران و منطقه خاورمیانه است در فاصلهای نزدیک و درست بیخ گوش محوطه باستانی بیستون احداث شد؟ اما آنچه مشخص است میزان بالای ترکیبات نیتروژن دار و تبدیل آن به اسید نیتریک و تاثیر جدی آن بر این محوطه جهانی است. اسیدنیتریک (HNO۳) یا جوهر شوره یک اسید قوی است که از ترکیب نیتروژن (N)، اکسیژن (O) و هیدروژن (H) تشکیل شده است.
«محمدسهرابی» که پیشتر راجع به تهدیدات گلسنگها روی بناهای تاریخی بهخصوص تعدادی از میراث جهانی ایران که در عرصههای طبیعی قرار دارند هشدار داده بود، گفت: درحال حاضر تاثیر مخرب گلسنگهای رشد کننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تختجمشید است.
به گفته این متخصص گلسنگشناس، موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی؛ توام با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده موثر بر رشد گلسنگها؛ سبب شده که گلسنگهای بیستون، غالبا تبدیل به گلسنگهای نیتروژن دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریعتر و مخربتر از روند معمول پیش رود.
او معتقد است، مطالعات در سایر کشورها نشان میدهد که پالایشگاههای پتروشیمی و تصاعد گازهای نیتروژندار ناشی از فعالیت آنها بر اجتماع یا کلونیگلسنگ هاتاثیرگذار هستند، اما برخی افراد بیتجربه افزایش آلودگی هوا را برای کاهش گلسنگها را مناسب میدانند که این قیاس مع الفارق است، چراکه نباید تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای اپیفیت یا رشد کننده بر روی پوست درختان (حساس به آلودگی) را با تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای سنگزی مقاوم به آلودگی هوا مقایسه کرد و نظریه و تئوری ارایه کرد.
سهرابی تاکید کرد: شکی نیست که با افزایش ترکیبات نیتروژن دار ترکیب کلونیگلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح سنگهای تاریخی زیاد شده و بقای زیبایی بصری مهمترین آثار تاریخی ایران را با تهدید جدی مواجه میکند؛ بنابراین سهم صنعت پتروشیمی منطقه در تشدید فرسودگی زیستی ناشی از فعالیت گلسنگها در محوطه باستانی بیستون غیرقابل انکار است.
تاکنون اقدامی برای ارزیابی مخاطرات زیست محیطی ناشی از فعالیت پالایشگاه منطقه بر سطوح آثار تاریخی و حتی تحقیقات علمی برای بررسی فرسودگی زیستی در میراث جهانی بیستون صورت نگرفته است. سهرابی گفت: البته با حمایت وزارت میراث فرهنگی در طی سالهای گذشته پیشرفتهای زیادی در تهیه اطلس گلسنگهای تخت جمشید صورت گرفته و این اطلس آماده شده که در تدارک تامین مالی برای انتشار آن هستیم.
شکی نیست که تصاعد ترکیبات نیتروژن دار از مراکز صنعتی و تبدیل آن به اسید نیتریک سبب افزایش خورندگی سطوح سنگی میشود. مقالات علمی متعددی نیز در این خصوص توسط متخصصان منتشر شده است.
پیروز چالش پتروشیمی و پایگاه میراثفرهنگی کیست؟سال هاست آلایندههای محیطزیستی در بیستون وجود دارد، پتروشیمی با حمایت مسئولان شهری و استانداری همچنان در جای خود ایستاده است و زیر بار طرحهای مطالعاتی و آسیبشناسی پایگاه میراثفرهنگی بیستون نمیرود. طرحهای مطالعاتی میراثفرهنگی نیز بهدلیل نبود بودجه به نتیجه نمیرسند و در این میان؛ یکی از مهمترین آثار جهانی ایران در مخاطره گازهای آلاینده قرار گرفته است. اما نتیجه چه میشود؟
«صامت اجرایی» مدیرپایگاه جهانی بیستون درخصوص احداث پتروشیمی بیستون و تاثیر آلایندههای آن بر کتیبه بیستون گفت: پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی بیستون در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هماکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.
وی افزود: همان زمان که پرونده ثبت جهانی بیستون درحال ثبت بود شرکت پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مشکلات در پرونده دیده شده بود. سالها قبل هم برای تعیین میزان آلایندگی و تاثیر آن بر کتیبه بیستون مطالعاتی صورت گرفت که البته هنوز نتایج مطالعات مشخص نشده است، اما با آزمایشاتی که روی نمونههای مشابه این آلایندهها انجام گرفته مشخص شده که این آلایندهها میتواند دلیل بارانهای اسیدی و تاثیرات مخرب بر کتیبه باشند.
مدیر پایگاه بیستون تاکید کرد: در سال جدید بودجهای اختصاصی برای مطالعات و خرید تجهیزات پایش کتیبه بیستون در نظر گرفته شده تا با پایش یکساله به بررسی آلایندهها تا لرزش کتیبه بپردازیم. در این خصوص مشاور تایید شده و تجهیزات نیز قرار است بهزودی خریداری شود.
اجرایی، اما به پیگیریهای مداوم پایگاه جهانی بیستون از پتروشیمی کرمانشاه اشاره کرد و گفت: زمستان سال ۱۴۰۱ پایگاه میراث جهانی بیستون جلساتی با مدیرعامل پتروشیمی با هدف اجرای مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی کتیبه بیستون برگزار کرد و درخواست همکاری برای اجرای طرح مطالعاتی و آسیبشناسی داشت که متاسفانه پتروشیمی موافقت نکرد و زیر بار مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی نرفت.
به گفته اجرایی، پایگاه بیستون در این سالها بحثها و درگیریهای متعددی با پتروشیمی داشته، اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که من میتوانم برای میراثفرهنگی گریه کنم، اما نمیتوانم نان بدهم.
آنطور که مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون میگوید: درحالحاضر از آنجا که طرحهای مطالعاتی میراث فرهنگی مبنی بر آلایندگی پتروشیمی به نتیجه نرسیده، نمیتوانیم این آلایندگیها را اثبات کنیم و از حمایت استانداری و مدیران شهری برخوردار باشیم، اما با نتیجه طرح پایش قطعا به نتایج مستند و قابل قبولی خواهیم رسید که بدین وسیله با حمایت و همراهی استانداری و مسئولان شهری میتوانیم طرح همکاری مطالعه و پایش را با کمک پتروشیمی پیش ببریم و این مجموعه ارزشمند جهانی را از گزند آلایندهها حفظ کنیم.
منبع: عصر ایران